Tiến sĩ cũng lận đận

Học giỏi, học cao và lấy được học vị tiến sĩ thường là cách để bảo đảm khỏi bị thất nghiệp, thế nhưng điều này hiện chưa chắc đúng tại Pháp

Hãng tin AFP dẫn khảo sát của Trung tâm Phân tích Chiến lược (CSA) được công bố hồi đầu tháng 8 cho rằng mức thất nghiệp của các tiến sĩ ở Pháp cao gấp 3 lần so với những nước khác trong Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển (OCDE). Theo số liệu hồi năm 2007, tỉ lệ thất nghiệp của người có bằng tiến sĩ là 10% sau 3 năm tốt nghiệp. Trong khi đó, tỉ lệ tương ứng của các thạc sĩ là 7% và kỹ sư là 4%. Trước đó 10 năm, tỉ lệ thất nghiệp của tiến sĩ là 8%, của thạc sĩ là 10% và kỹ sư là 5%.

Phòng thí nghiệm dành cho các nghiên cứu sinh tiến sĩ ở Rouen, miền Bắc Pháp. Ảnh: Le Figaro

Lãng phí nhân tài

Một tiến sĩ vật lý tên Médéric nói với nhật báo Le Figaro rằng ông được đối xử trân trọng tại Mỹ, Anh và Đức nhưng đến khi ông khai báo nghề nghiệp tại cơ quan chính quyền ở Pháp là “nhà nghiên cứu” trong lúc làm chứng hôn thú cho một người bạn thì viên chức ở nơi đó không biết ông làm công việc gì. Theo tiến sĩ Médéric, câu chuyện này cho thấy người Pháp không xem trọng công tác nghiên cứu khoa học. Báo Le Monde dẫn trường hợp của tiến sĩ hóa học Sébastien. Ông tốt nghiệp từ tháng 9-2009 nhưng cho đến nay chỉ được mời phỏng vấn nhận việc một lần và chuẩn bị làm việc vào đầu tháng 9.

Trên thực tế, với mỗi năm có khoảng 11.000 người nhận bằng tiến sĩ, Pháp không có nhiều tiến sĩ hơn các nước khác và chất lượng đào tạo không thấp nhưng việc họ thất nghiệp phần lớn là do phía các nhà tuyển dụng. Hiện tượng tiến sĩ thất nghiệp đông bị xem là lãng phí và thiệt thòi cho xã hội cũng như cho chính những người đã phải mất ít nhất 8 năm học hành và nghiên cứu nghiêm túc sau khi họ đậu tú tài.

CSA cho rằng mức thất nghiệp cao của các tiến sĩ là do tình trạng thiếu đầu tư cho nghiên cứu và phát triển ở lĩnh vực sản xuất tư nhân cũng như do các kỹ sư dần dần chiếm lĩnh các vị trí nghiên cứu trong xí nghiệp. Nhưng điều quan trọng hơn, theo tiến sĩ Eric Larrey là các nhà tuyển dụng không xem luận văn tốt nghiệp tiến sĩ là kinh nghiệm nghề nghiệp. Chủ tịch Hiệp hội Các tiến sĩ (ANDès) Anne Le Séach nhận xét: “Kinh nghiệm chuyên môn trong nghiên cứu giúp phát triển các năng lực cụ thể như quản lý dự án, xử lý các vấn đề phức tạp. Tuy nhiên, các nhà tuyển dụng không thấy được những năng lực này”.

Bắc cầu với doanh nghiệp

Trong khi đó, bản thân các tiến sĩ cũng có nhược điểm. Vì thiếu thực tế, nhiều người không nhận thức được mình có những năng lực cao cần thiết cho sản xuất hoặc có người không biết cách biểu lộ giá trị thực về học lực của mình trước nhà tuyển dụng. Tuy nhiên, hiện trạng này đã bắt đầu thay đổi phần nào. Các trường đại học đã triển khai những học phần chuẩn bị cho dự án nghề nghiệp trong luận văn tốt nghiệp.

Cách nhìn nhận của giới chủ doanh nghiệp cũng tiến bộ hơn. Abbas Djobo, giám đốc phụ trách sáng kiến kỹ thuật của tổ chức chuyên tư vấn cho các nhà sản xuất về tiết giảm chi phí Alma Consulting Group, cho biết một nửa trong số khách hàng của ông muốn tuyển dụng tiến sĩ. Hiệp hội Bernard Grégory (ABG) chuyên xúc tiến việc làm cho giới trí thức đã đặt quan hệ chặt chẽ với tổ chức của giới doanh nghiệp Pháp (Medef). Mới đây, tổ chức của các doanh nghiệp dược phẩm (LEEM) đã mở cuộc hội thảo về sáng kiến nghề nghiệp đầu tiên cho các nghiên cứu sinh đang làm luận án tiến sĩ. Giám đốc ABG Martine Pretceille khẳng định: “Chúng ta đứng trước những biến chuyển tăng trưởng trong nền kinh tế toàn cầu hóa, vì vậy, bằng cấp cần lựa chọn để cạnh tranh trên bình diện quốc tế phải là bằng tiến sĩ”.